Thực quản là gì? Các nghiên cứu khoa học về Thực quản

Thực quản là ống cơ nối hầu họng với dạ dày, dài khoảng 25 cm, làm nhiệm vụ vận chuyển thức ăn và chất lỏng bằng các sóng nhu động có kiểm soát. Cấu trúc gồm bốn lớp cơ bản và hai cơ vòng, thực quản không tham gia tiêu hóa hóa học mà đóng vai trò then chốt trong quá trình nuốt và chống trào ngược.

Thực quản là gì?

Thực quản là ống cơ nối giữa hầu họng và dạ dày, dài trung bình khoảng 25 cm ở người trưởng thành, chạy từ đốt sống C6 đến D11. Ống này không tham gia tiêu hóa hóa học mà có nhiệm vụ vận chuyển thức ăn và dịch lỏng qua nhu động cơ học, dưới sự điều khiển của thần kinh thực vật.

Thành thực quản cấu tạo từ bốn lớp: niêm mạc, dưới niêm mạc, lớp cơ và áo ngoài (adventitia), mỗi lớp đóng vai trò bảo vệ, co bóp và gia cố ống sao cho hoạt động nuốt diễn ra hiệu quả và tránh trào ngược.

Cơ vòng thực quản dưới (LES) giữ vai trò ngăn chặn trào ngược dịch vị từ dạ dày, trong khi cơ vòng thực quản trên (UES) giúp ngăn không khí lọt vào thực quản khi thở. Sự phối hợp nhịp nhàng giữa nhu động thực quản và hai cơ vòng là nền tảng của chức năng vận chuyển tiêu hóa an toàn.

Cấu tạo giải phẫu của thực quản

Thực quản phân thành ba đoạn giải phẫu riêng biệt: đoạn cổ (phần trên), đoạn ngực (phần giữa) và đoạn bụng (phần dưới). Mỗi đoạn có đặc điểm mạch máu, thần kinh và lâm sàng riêng, cần lưu ý khi chẩn đoán tổn thương tại từng vị trí.

Thành thực quản gồm:

  • Niêm mạc (mucosa): biểu mô vảy không sừng hóa, chịu mài mòn và tiếp xúc axit từ dạ dày.
  • Dưới niêm mạc (submucosa): có tuyến tiết nhầy và hệ mạch phong phú nhằm bảo vệ và nuôi dưỡng.
  • Lớp cơ (muscularis externa): gồm cơ vân trên, cơ hỗn hợp giữa và cơ trơn dưới, tạo điều kiện co bóp điều hòa.
  • Áo ngoài (adventitia): mô liên kết lỏng giúp cố định thực quản vào cấu trúc trung thất.

Phân bố giải phẫu các đoạn thực quản:

Đoạn Đặc điểm cấu trúc Lưu ý lâm sàng
Cổ Bề dày thành ít, cơ vân chiếm ưu thế Dễ bị chấn thương do đặt nội khí quản
Ngực Được các cơ, khí quản và mạch máu chi phối phức tạp Rối loạn co bóp thường liên quan thần kinh trung ương
Bụng Tiếp giáp dạ dày, được bảo vệ bởi Cơ hoành Yếu LES dễ gây trào ngược axit

Cơ chế vận chuyển thức ăn qua thực quản

Chức năng vận chuyển thức ăn qua thực quản được thực hiện bằng các sóng nhu động — phản xạ co bóp tự động xảy ra sau mỗi hành động nuốt. Sóng này di chuyển thức ăn từ hầu họng xuống dạ dày trong khoảng 6–10 giây.

Hai cơ vòng thực quản đóng vai trò điều phối lưu lượng:

  • Cơ vòng thực quản trên (UES): mở trong thời gian nuốt để thức ăn đi qua và đóng để ngăn không khí lọt vào thực quản khi thở.
  • Cơ vòng thực quản dưới (LES): giãn để thức ăn vào dạ dày và co lại để ngăn trào ngược dịch vị sau nuốt.

Bất thường nhu động như co thắt kém, mất co bóp hoặc tăng áp lực LES có thể dẫn đến rối loạn nuốt như achalasia, co thắt lan tỏa, hoặc chứng ăn khó (dysphagia).

Hệ thống thần kinh và mạch máu của thực quản

Chi phối thần kinh của thực quản là sự kết hợp giữa hệ thần kinh trung ương và thần kinh tự chủ. Sự phối hợp giữa hai hệ này điều khiển hoạt động nhu động, phản xạ nuốt và hoạt động của các cơ vòng.

Thần kinh phế vị (dây thần kinh X) là nguồn chính của thần kinh phó giao cảm chi phối nhu động tự động. Trong khi đó, hệ giao cảm bắt nguồn từ các hạch ngực trên (T1–T5) kiểm soát trương lực cơ và lưu lượng máu.

Thực quản được cấp máu bởi nhiều nguồn khác nhau tùy theo từng đoạn giải phẫu:

  • Đoạn cổ: Động mạch giáp dưới, nhánh của thân giáp–cổ
  • Đoạn ngực: Nhánh thực quản từ động mạch chủ ngực
  • Đoạn bụng: Động mạch vị trái và cơ hoành dưới

Hệ thống tĩnh mạch dẫn lưu máu về tĩnh mạch đơn (azygos vein), tĩnh mạch chủ trên và hệ cửa – chủ. Cấu trúc nối mạch cửa và mạch chủ tại đoạn thực quản bụng là điểm yếu, dễ giãn trong bệnh gan mạn tính dẫn đến biến chứng giãn tĩnh mạch thực quản.

Chức năng sinh lý của thực quản

Chức năng chính của thực quản là vận chuyển thức ăn và chất lỏng từ hầu họng đến dạ dày thông qua các sóng nhu động có kiểm soát. Quá trình này không cần ý thức và do hệ thần kinh tự động điều phối sau mỗi phản xạ nuốt.

Không giống như ruột non hay dạ dày, thực quản không có khả năng hấp thu hay tiết enzym tiêu hóa. Tuy nhiên, lớp niêm mạc có tuyến tiết chất nhầy giúp bôi trơn và bảo vệ bề mặt khỏi ma sát và acid từ dạ dày.

Thực quản cũng đóng vai trò như một “van sinh học” với sự hoạt động của hai cơ vòng – ngăn không khí đi vào khi nuốt và chống trào ngược dịch acid từ dạ dày lên vùng hầu họng.

Các bệnh lý phổ biến của thực quản

Thực quản là cơ quan dễ bị tổn thương do sự tiếp xúc lặp đi lặp lại với acid dịch vị, yếu tố cơ học và nhiễm trùng. Một số bệnh phổ biến bao gồm:

  • Trào ngược dạ dày–thực quản (GERD): do suy cơ vòng LES, gây viêm thực quản, ho, đau ngực, hôi miệng, khàn tiếng.
  • Viêm thực quản: có thể do acid, nấm Candida, virus Herpes, hoặc do xạ trị vùng ngực.
  • Barrett thực quản: biến đổi biểu mô vảy thành biểu mô trụ, nguy cơ cao thành ung thư tuyến thực quản.
  • Achalasia: mất khả năng giãn của LES và nhu động thực quản, gây nuốt nghẹn, đầy tức vùng ngực.
  • Ung thư thực quản: chủ yếu gồm ung thư biểu mô vảy (phần trên) và ung thư tuyến (phần dưới).

Chẩn đoán bệnh lý thực quản cần kết hợp thăm khám lâm sàng, nội soi tiêu hóa, đo pH thực quản 24 giờ và đo áp lực cơ vòng qua manometry.

Chẩn đoán và kỹ thuật hình ảnh

Chẩn đoán bệnh lý thực quản đòi hỏi phối hợp nhiều kỹ thuật hình ảnh và xét nghiệm chuyên sâu nhằm đánh giá cấu trúc, chức năng và xác định nguyên nhân cụ thể.

  • Nội soi thực quản–dạ dày (EGD): quan sát trực tiếp niêm mạc, đánh giá viêm, loét, u và lấy mẫu sinh thiết.
  • Chụp thực quản cản quang (barium swallow): đánh giá hẹp, co thắt, túi thừa, lỗ rò.
  • Đo áp lực thực quản (esophageal manometry): đo trương lực cơ và hoạt động nhu động.
  • Đo pH 24 giờ: theo dõi tần suất và cường độ trào ngược acid.

Trong trường hợp ung thư, có thể chỉ định chụp CT, PET-CT và nội soi siêu âm để đánh giá xâm lấn và phân giai đoạn.

Phẫu thuật và điều trị bệnh lý thực quản

Điều trị phụ thuộc vào loại bệnh lý, mức độ tổn thương và tình trạng toàn thân của bệnh nhân. Có thể điều trị nội khoa, can thiệp nội soi hoặc phẫu thuật.

Các biện pháp nội khoa:

  • Thuốc ức chế bơm proton (PPI)
  • Thuốc trung hòa acid
  • Thuốc tăng nhu động (prokinetic)
  • Kháng sinh, kháng nấm (trong viêm thực quản nhiễm trùng)

Can thiệp nội soi bao gồm nong hẹp, đốt sóng cao tần (RFA), đặt stent trong ung thư giai đoạn tiến xa. Với ung thư thực quản, phẫu thuật cắt thực quản có thể được chỉ định kèm theo hóa trị và xạ trị tân bổ trợ.

Tỉ lệ biến chứng sau phẫu thuật thực quản cao, bao gồm: rò miệng nối, viêm trung thất, suy hô hấp, nên cần chăm sóc hậu phẫu tích cực và theo dõi dài hạn.

Thực quản trong nghiên cứu và y học hiện đại

Y học hiện đại tiếp tục nghiên cứu chuyên sâu về chức năng thần kinh, miễn dịch và mô học của thực quản nhằm cải thiện chẩn đoán sớm, điều trị hiệu quả và nâng cao tiên lượng sống cho bệnh nhân.

Xu hướng nghiên cứu nổi bật hiện nay:

  • Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong phân tích nội soi hình ảnh và dự đoán nguy cơ ung thư.
  • Phát triển thực quản nhân tạo bằng kỹ thuật in 3D hoặc tế bào gốc để thay thế mô tổn thương.
  • Liệu pháp miễn dịch trong ung thư thực quản, đặc biệt là liệu pháp PD-1/PD-L1.

Các tổ chức như National Cancer Institute và NIDDK thường xuyên cập nhật tài liệu và dữ liệu lâm sàng phục vụ cộng đồng y học và bệnh nhân.

Tài liệu tham khảo

  1. Kumar V, Abbas AK, Aster JC. "Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease", 10th ed., Elsevier, 2020.
  2. Yamada T, et al. "Textbook of Gastroenterology", Wiley-Blackwell, 2016.
  3. Boerhaave P. "Esophageal physiology", Journal of Physiology, 2021. https://physoc.onlinelibrary.wiley.com/journal/14697793
  4. NIDDK. "Gastroesophageal reflux (GER & GERD) in adults", https://www.niddk.nih.gov/health-information/digestive-diseases/ger-d-gerd-adults
  5. National Cancer Institute. "Esophageal Cancer", https://www.cancer.gov/types/esophageal

Các bài báo, nghiên cứu, công bố khoa học về chủ đề thực quản:

Đặc điểm và sự phát triển của Coot Dịch bởi AI
International Union of Crystallography (IUCr) - Tập 66 Số 4 - Trang 486-501 - 2010
Coot là một ứng dụng đồ họa phân tử chuyên dùng cho việc xây dựng và thẩm định mô hình phân tử sinh học vĩ mô. Chương trình hiển thị các bản đồ mật độ điện tử và các mô hình nguyên tử, đồng thời cho phép thực hiện các thao tác mô hình như chuẩn hóa, tinh chỉnh không gian thực, xoay/chuyển tay chân, hiệu chỉnh khối cố định, tìm kiếm phối tử, hydrat hóa, đột biến,...... hiện toàn bộ
#Coot #đồ họa phân tử #thẩm định mô hình #mật độ điện tử #tinh chỉnh không gian thực #công cụ thẩm định #giao diện trực quan #phát triển phần mềm #cộng đồng tinh thể học.
Các phương pháp quỹ đạo phân tử tự nhất quán. XX. Một tập hợp cơ sở cho hàm sóng tương quan Dịch bởi AI
Journal of Chemical Physics - Tập 72 Số 1 - Trang 650-654 - 1980
Một tập hợp cơ sở Gaussian loại thu gọn (6-311G**) đã được phát triển bằng cách tối ưu hóa các số mũ và hệ số ở cấp độ bậc hai của lý thuyết Mo/ller–Plesset (MP) cho trạng thái cơ bản của các nguyên tố hàng đầu tiên. Tập hợp này có sự tách ba trong các vỏ valence s và p cùng với một bộ các hàm phân cực chưa thu gọn đơn lẻ trên mỗi nguyên tố. Tập cơ sở được kiểm tra bằng cách tính toán cấu ...... hiện toàn bộ
#cơ sở Gaussian thu gọn #tối ưu hóa số mũ #hệ số #phương pháp Mo/ller–Plesset #trạng thái cơ bản #nguyên tố hàng đầu tiên #hàm phân cực #lý thuyết MP #cấu trúc #năng lượng #phân tử đơn giản #thực nghiệm
Hướng tới một lý thuyết dựa trên tri thức về doanh nghiệp Dịch bởi AI
Strategic Management Journal - Tập 17 Số S2 - Trang 109-122 - 1996
Tóm tắtVới những giả định về đặc tính của tri thức và các yêu cầu tri thức của sản xuất, doanh nghiệp được khái niệm hóa như một tổ chức tích hợp tri thức. Đóng góp chính của bài báo là khám phá các cơ chế điều phối mà qua đó các doanh nghiệp tích hợp tri thức chuyên môn của các thành viên của mình. Khác với tài liệu trước đây, tri thức được nhìn nhận là tồn tại tr...... hiện toàn bộ
#Doanh nghiệp #Tri thức #Tích hợp tri thức #Thiết kế tổ chức #Khả năng tổ chức #Đổi mới tổ chức #Phân phối quyền ra quyết định #Hệ thống cấp bậc #Ranh giới doanh nghiệp #Quản lý
Hướng Tới Một Phương Pháp Luận Phát Triển Tri Thức Quản Lý Dựa Trên Bằng Chứng Thông Qua Đánh Giá Hệ Thống Dịch bởi AI
British Journal of Management - Tập 14 Số 3 - Trang 207-222 - 2003
Tiến hành một đánh giá về văn liệu là một phần quan trọng của bất kỳ dự án nghiên cứu nào. Nhà nghiên cứu có thể xác định và đánh giá lãnh thổ tri thức liên quan để chỉ định một câu hỏi nghiên cứu nhằm phát triển thêm cơ sở tri thức. Tuy nhiên, các bản đánh giá 'mô tả' truyền thống thường thiếu tính toàn diện, và trong nhiều trường hợp, không được thực hiện như những mảnh ghép đích thực củ...... hiện toàn bộ
#phương pháp đánh giá hệ thống #nghiên cứu quản lý #phát triển tri thức #bằng chứng #chính sách #thực hành #quản lý thông tin #khoa học y học
Lý thuyết Cam kết - Tin tưởng trong Marketing Quan hệ Dịch bởi AI
Journal of Marketing - Tập 58 Số 3 - Trang 20-38 - 1994
Marketing quan hệ—thiết lập, phát triển và duy trì các trao đổi quan hệ thành công—được xem là một sự thay đổi lớn trong lý thuyết và thực hành marketing. Sau khi khái niệm hóa marketing quan hệ và thảo luận về mười hình thức của nó, các tác giả (1) lý thuyết hóa rằng marketing quan hệ thành công cần có cam kết quan hệ và sự tin tưởng, (2) mô hình hóa cam kết quan hệ và sự tin tưởng như là...... hiện toàn bộ
#Marketing quan hệ #cam kết #tin tưởng #mô hình biến trung gian #nghiên cứu thực nghiệm
Học Tổ Chức và Cộng Đồng Thực Hành: Hướng Tới Một Quan Điểm Thống Nhất Về Làm Việc, Học Tập và Đổi Mới Dịch bởi AI
Organization Science - Tập 2 Số 1 - Trang 40-57 - 1991
Các nghiên cứu dân tộc học gần đây về thực tiễn nơi làm việc chỉ ra rằng cách mọi người thực sự làm việc thường khác biệt cơ bản so với cách các tổ chức mô tả công việc đó trong các hướng dẫn, chương trình đào tạo, sơ đồ tổ chức và mô tả công việc. Tuy nhiên, các tổ chức có xu hướng dựa vào những mô tả này trong nỗ lực hiểu và cải thiện thực tiễn công việc. Chúng tôi nghiên cứu một trong ...... hiện toàn bộ
#học tổ chức #cộng đồng thực hành #thực tiễn nơi làm việc #học tập #đổi mới #cải tiến tổ chức #mô tả công việc #dân tộc học #học tập phi chính thức #cải cách tổ chức
Cắt đoạn thực quản do giãn tĩnh mạch thực quản chảy máu Dịch bởi AI
British Journal of Surgery - Tập 60 Số 8 - Trang 646-649 - 1973
Tóm tắt Cắt đoạn thực quản bằng kỹ thuật Milnes Walker để xử lý tĩnh mạch thực quản chảy máu cấp đã được thực hiện cho 38 bệnh nhân. Chảy máu tiếp tục hoặc tái phát trong bệnh viện ở 11 bệnh nhân, tất cả đều đã tử vong sau đó. Thêm 10 bệnh nhân nữa đã tử vong trong bệnh viện sau phẫu thuật do suy gan và nhiều nguyên nhân khác. Năm bệnh nhân cuối cùng...... hiện toàn bộ
Bình Thường Hoá Dữ Liệu PCR Sao Chép Ngược Định Lượng Thời Gian Thực: Cách Tiếp Cận Ước Tính Biến Động Dựa Trên Mô Hình Để Xác Định Các Gene Thích Hợp Cho Bình Thường Hoá, Áp Dụng Cho Các Bộ Dữ Liệu Ung Thư Bàng Quang và Ruột Kết Dịch bởi AI
Cancer Research - Tập 64 Số 15 - Trang 5245-5250 - 2004
Tóm tắt Bình thường hóa chính xác là điều kiện tiên quyết tuyệt đối để đo lường đúng biểu hiện gene. Đối với PCR sao chép ngược định lượng thời gian thực (RT-PCR), chiến lược bình thường hóa phổ biến nhất bao gồm tiêu chuẩn hóa một gene kiểm soát được biểu hiện liên tục. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, đã trở nên rõ ràng rằng không có gene nào được biểu hiện li...... hiện toàn bộ
#PCR #Sao chép ngược #Biểu hiện gene #Bình thường hóa #Phương pháp dựa trên mô hình #Ung thư ruột kết #Ung thư bàng quang #Biến đổi biểu hiện #Gene kiểm soát #Ứng cử viên bình thường hóa.
Tổng quan và Tích hợp Tài liệu Về Bất biến Đo lường: Đề xuất, Thực hành và Khuyến nghị cho Nghiên cứu Tổ chức Dịch bởi AI
Organizational Research Methods - Tập 3 Số 1 - Trang 4-70 - 2000
Việc thiết lập tính bất biến đo lường giữa các nhóm là một điều kiện tiên quyết hợp lý để tiến hành so sánh liên nhóm chính xác (ví dụ như kiểm định sự khác biệt trung bình nhóm, sự bất biến của các ước tính tham số cấu trúc), tuy nhiên tính bất biến đo lường hiếm khi được kiểm tra trong nghiên cứu tổ chức. Trong bài báo này, các tác giả (a) làm rõ tầm quan trọng của việc thực hiện các ki...... hiện toàn bộ
#bất biến đo lường #so sánh liên nhóm #nghiên cứu tổ chức #kiểm định tính bất biến #phân tích thực nghiệm
PCR định lượng thời gian thực. Dịch bởi AI
Genome Research - Tập 6 Số 10 - Trang 986-994 - 1996
Chúng tôi đã phát triển một phương pháp PCR định lượng "thời gian thực" mới. Phương pháp này đo sự tích lũy của sản phẩm PCR qua một đầu dò fluorogenic gắn nhãn kép (tức là, đầu dò TaqMan). Phương pháp này cung cấp phép đo định lượng số lượng bản sao gene rất chính xác và nghiêm ngặt. Không giống như các phương pháp PCR định lượng khác, PCR thời gian thực không yêu cầu xử lý mẫu sau PCR, n...... hiện toàn bộ
#PCR định lượng thời gian thực #đầu dò TaqMan #gen bản sao #nhiễm tiềm ẩn #phương pháp định lượng #tốc độ cao #phạm vi động.
Tổng số: 3,059   
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
  • 10

Chủ đề khác

#quy định

Quy định là gì? Các nghiên cứu khoa học về Quy định

#gỗ thông

Gỗ thông là gì? Các nghiên cứu khoa học về Gỗ thông

#tiên đoán

Tiên đoán là gì? Các nghiên cứu khoa học về Tiên đoán

#phát triển cá nhân

Phát triển cá nhân là gì? Các nghiên cứu khoa học về Phát triển cá nhân

#khả năng nhận thức

Khả năng nhận thức là gì? Các nghiên cứu khoa học về Khả năng nhận thức

#ảnh hưởng môi trường

Ảnh hưởng môi trường là gì? Các nghiên cứu khoa học về Ảnh hưởng môi trường

#chữa lành vết thương

Chữa lành vết thương là gì? Các nghiên cứu khoa học về Chữa lành vết thương

#tính minh bạch

Tính minh bạch là gì? Các nghiên cứu khoa học về Tính minh bạch

#ghép tủy xương

Ghép tủy xương là gì? Các nghiên cứu khoa học về Ghép tủy xương

#bệnh lây truyền qua đường tình dục

Bệnh lây truyền qua đường tình dục là gì? Các nghiên cứu khoa học về Bệnh lây truyền qua đường tình dục


Xem thêm